اوتیسم چیست؟ از علت و علائم اوتیسم تا درمان اوتیسم

آیا می دانید اوتیسم چیست و چه علائمی دارد؟ اصلا به چه علت به وجود می آید و آیا روش درمانی دارد؟ خیلی از ما اسم بیماری اوتیسم را بارها شنیده ایم و بعضی هم تا حدودی با علائم این بیماری آشنا هستیم. ممکن است حتی در بین اعضای خانواده، دوستان یا اطرافیان ما، افرادی باشند که اوتیسم دارند. در این صورت لازم است که حتما اطلاعاتی درباره ی علت، علائم و روش درمان اوتیسم داشته باشیم. ما در ادامه مقاله می خواهیم بیشتر در مورد بیماری اوتیسم، علل و علائم آن و نیز روش درمان اوتیسم با شما صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

همچنین شما می‌توانید با ما در مرکز کار درمانی و گفتار درمانی امید شرق در ارتباط باشید.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا Autism Spectrumبه معنای درخودماندگی است. طیف اوتیسم، یک اختلال عصبی _ تکاملی است که معمولا علائم آن در دو سال اول زندگی فرد مشاهده می شوند. در واقع، طیف اوتیسم (ASD) به گروهی از اختلالات رشدی عصبی می گویند.
افرادی که از این اختلال رنج می برند، قادر نیستند تا به خوبی با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند. آنها در تعامل با دیگران و یادگیری دچار مشکل می شوند. افراد مبتلا به اوتیسم، الگوهای رفتاری محدود، تکراری و کلیشه ای دارند. به دلیل اینکه اوتیسم با علائم مختلفی در افراد ظاهر می شود و انواع و شدت متغیری دارد، از واژه “طیف” برای آن استفاده می کنند.

علت ابتلا به اوتیسم

علت ابتلا به اوتیسم چیست؟ این سوالی است که بسیاری از افراد به دنبال یافتن پاسخ آن هستند. باید گفت که محققان، هیچ اطلاعی درباره ی علل اولیه اوتیسم ندارند اما تحقیقات آنها نشان می دهند که تاثیر همزمان ژن ها و عوامل محیطی می تواند بر تکامل فرد اثر بگذارد و منجر به اوتیسم شود.
در حال حاضر عنوان می کنند که علل زیست محیطی و ترکیب آنها با عوامل ژنتیکی حدود 62 درصد در ابتلای فرد به اوتیسم موثر هستند. با این وجود، به صورت قاطع نمی توان درباره ی عامل اختلال ASD صحبت کرد.
عواملی مانند سن بالای والدین، وزن پایین در زمان تولد، وجود یک خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم و اختلالات ژنتیکی خاص می توانند احتمال ابتلا به ASD را افزایش دهند. علاوه بر این موارد، قرارگیری در معرض فلزات سنگین، سموم محیطی، داروهای والپروئیک اسید (Depakene) یا تالیدومید (Thalidomide) هم در ابتلا به اوتیسم تاثیرگذار هستند.

علائم اوتیسم

همان طور که قبلا اشاره کردیم، اوتیسم با علائم مختلفی در افراد ظاهر می شود. معمولا افراد مبتلا به اوتیسم نمی توانند یک ارتباط موثر با اطرافیان خود برقرار کنند. آنها علایق محدودی دارند و رفتارهای تکراری از خود نشان می دهند.
بیشتر افراد مبتلا به اوتیسم به ندرت تماس چشمی برقرار می کنند و به سخنان فرد مقابل گوش می دهند. آنها تمایلی ندارند تا در مورد علایق، احساسات و فعالیت های خود با دیگران صحبت کنند. اگر اسم آنها را صدا کنید، پاسخ نمی دهند یا به کندی این کار را انجام می دهند. هدف آنها جلب توجه است.
حالات چهره و حرکات بدن آنها متناسب با مکالمه نمی باشد. گاهی اوقات درباره ی موضوع مورد علاقه خود به صورت مستمر حرف می زنند. بدون اینکه به فرد مقابل فرصت پاسخ بدهند. لحن صحبت کردن آنها با افراد عادی فرق دارد و صدای آنها مشابه آواز یا صحبت کردن ربات است.
معمولا یک فرد مبتلا به اوتیسم، نمی تواند دیدگاه دیگران و رفتارهای آنها را درک کند. رفتارهای او تطابقی با موقعیت اجتماعی وی ندارند. کودکانی که دچار اوتیسم هستند، به سختی با سایر کودکان دوست می شوند. آنها تمایلی ندارند تا اسباب بازی های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
اغلب افراد اوتیسمی، برخی رفتارها را تکرار می کنند یا اینکه رفتارهای غیرعادی از خود نشان می دهند. ممکن است یک کلمه یا عبارت را چندین بار تکرار کنند یا اینکه علاقه شدیدی به اعداد، وسایل و … از خود نشان دهند. آنها تمایل دارند تا یک روال را دنبال کنند و کوچکترین تغییرات آنها را آزار می دهد.
یکی دیگر از علائم افراد مبتلا به اوتیسم، حساسیت آنها به محرک های حسی است. یک فرد مبتلا به اوتیسم نسبت به یک فرد عادی، حساسیت بیشتر یا کمتری در برابر نور، صدا، دما و لمس نشان می دهد. گاهی اوقات افراد مبتلا به ASD دچار اختلال خواب می شوند.
اگر هر یک از این علائم را در کودک خود مشاهده کردید بهتر است برای بررسی های بیشتر به مرکز توانبخشی امید شرق مراجعه نمایید. متخصصین این مرکز با تکیه بر دانش و تجربه ی خود و با استفاده از تکنیک های روز دنیا در جهت درمان اختلال طیف اوتیسم تلاش می کنند.

ظاهر کودکان اوتیسمی

صورت یک کودک مبتلا به اوتیسم پهن تر از صورت کودکان معمولی است. چشم های بزرگتر و درشت تری دارد. در کودکان دارای اوتیسم گونه ها و بینی کوتاه تری دیده می شود. عرض دهان و حد فاصل بین بینی و لب بالایی آنها پهن تر است.

نقاط قوت افراد مبتلا به طیف اوتیسم

افرادی که دچار اختلال اوتیسم هستند، می توانند مطالب را با جزئیات یاد بگیرند. آنها قدرت شگفت انگیزی در حفظ اطلاعات برای مدت طولانی دارند. علاوه بر این می توانند به خوبی مطالب را از طریق دیداری و شنیداری یاد بگیرند. یکی دیگر از نقاط قوت مبتلایان به ASD توانایی بالای آنها در یادگیری ریاضیات، موسیقی، هنر و علوم است.

سطوح اختلال اوتیسم

افراد مبتلا به اوتیسم، تجربه های متفاوتی از بیماری خود دارند. با این حال، پزشکان این بیماران را براساس شدت نقایص اجتماعی و رفتارهای بازدارنده به سه سطح دسته بندی می کنند.
سطح اول : در این سطح افرادی قرار می گیرند که مشکلات کمی در تعاملات اجتماعی دارند. این افراد در انتهای طیف و بخش خفیف آن هستند.
سطح دوم : افراد این سطح که در وسط طیف قرار دارند، با ایجاد تغییر مخالفت می کنند. چالش های میان فردی این گروه نسبت به سطح اول بیشتر است.
سطح سوم : افرادی که اختلال اوتیسم آنها شدیدتر باشد، در این سطح قرار می گیرند. ممکن است علائمی مانند ناتوانی در صحبت کردن، حساسیت به محرک های حسی، رفتارهای پرخاشگرانه، خشن و تکرارشونده را نشان دهند. اگر فرد در موقعیت بسیار خطرناک قرار بگیرد، ناچار باید بستری شود.
بر اساس تحقیقات، حدود 11 درصد افرادی که دچار ASD هستند، قبل از اینکه به سن بزرگسالی برسند، به بیماری های مختلفی دچار می شوند. از جمله این بیماری ها می توان به اضطراب، صرع، مشکلات خواب و گوارشی اشاره کرد.

روش تشخیص اختلال ASD

پزشکان برای تشخیص اختلال ASD به بررسی رفتار و تکامل کودک می پردازند. به طور معمول می توان اختلال اوتیسم را تا 2 سالگی تشخیص داد. اگر تشخیص به موقع صورت گیرد و روند درمان آغاز شود، روش های درمانی و مداخلات پزشکی نتایج بهتری خواهند داشت.

نحوه تشخیص اوتیسم در کودکان خردسال

معمولا پزشکان طی یک فرایند دو مرحله ای می توانند بیماری کودک را تشخیص دهند. در مرحله اول با استفاده از معاینات روتین، روند تکامل کودک را مورد ارزیابی قرار می دهند. معاینه کودک توسط متخصص اطفال صورت می گیرد. بهتر است هنگام ویزیت های 9، 18، 24 یا 30 ماهگی کودک، وضعیت وی از نظر تاخیر تکاملی بررسی شود. علاوه بر این، در 18 و 24 ماهگی هم بهتر است از نظر اختلال طیف اوتیسم مورد ارزیابی قرار گیرد.
معمولا تعداد ارزیابی ها در کودکان یکسان نیست و در مورد کودکانی که بیشتر در معرض ابتلا به ASD هستند، ارزیابی های بیشتری صورت می گیرند. این کودکان دارای یک فرد مبتلا به اوتیسم در خانواده خود هستند یا اینکه وزن بسیار کمی در حین تولد داشته‌اند. از دیگر عوامل خطر آفرین، سن بالای والدین و بروز برخی از علائم بیماری می باشند.
معمولا پزشک یا فرد ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی با در نظر گرفتن نگرانی و تجربیات والدین، سوالاتی درباره ی رفتارهای کودک می پرسد. او بر اساس پاسخ های والدین، اطلاعات موجود در فرم غربالگری اوتیسم و مشاهده های بالینی به بررسی شرایط کودک می پردازد.
در مرحله دوم، اقدامات تشخیصی تکمیلی انجام می شوند. در این مرحله برای تشخیص اوتیسم از یک تیم پزشکی با تجربه استفاده می کنند. در این تیم ممکن است افراد مختلفی مانند متخصص تکامل کودک، کاردرمانگر، روانشناس، روانپزشک کودک و متخصص مغز و اعصاب حضور داشته باشند.
موارد مختلفی در فرایند ارزیابی تشخیصی انجام می شوند. از جمله این موارد می توان به معاینات پزشکی و عصبی، مشاهده رفتار کودک، ارزیابی توانایی های شناختی، زبانی و مهارت های متناسب با سن کودک، صحبت با والدین درباره ی رفتارها و تکامل کودک اشاره کرد.
پیچیدگی اختلال اوتیسم باعث شده است تا برای ارزیابی کامل کودک موارد دیگری هم انجام شوند. آزمایش خون و تست شنوایی در کنار سایر ارزیابی ها می توانند به تشخیص قطعی و توصیه های درمانی کمک کنند.

نحوه تشخیص اوتیسم در کودکان بزرگ تر و نوجوانان

معمولا اولین کسانی که متوجه علائم اوتیسم در کودکان بزرگتر و نوجوانان می شوند، والدین و معلمان هستند. ممکن است کودک یا نوجوان برای درک لحن صدا، حالات چهره یا زبان بدن دیگران، درک استعاره، طنز یا طعنه دچار مشکل باشد یا اینکه نتواند به خوبی با دوستان و همسالان خود ارتباط برقرار کند. در این موقع لازم است تا برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود.

راه های درمان اوتیسم

به محض تشخیص اختلال ASD باید درمان شروع شود. اگر روش های درمانی و مداخلات مناسب به موقع انجام شوند، می توانند علائم و عملکرد روزانه فرد را بهبود دهند. در این شرایط، مشکلات کودک کاهش پیدا می کند. او می تواند مهارت های جدیدی یاد بگیرد و نقاط قوت خود را تقویت نماید. افراد مبتلا به اوتیسم با مشکلات مختلفی مواجه هستند. به همین علت، یک روش درمانی مشخص را نمی توان برای آنها به کار برد. برای انتخاب بهترین روش درمانی لازم است تا همکاری نزدیکی بین فرد و تیم پزشکی وجود داشته باشد.
روش های درمانی مانند رفتار درمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، بازی درمانی و فیزیوتراپی می توانند موجب بهبود عملکرد فرد شوند. استفاده از ویتامین های با دوز بالا، درمان با اکسیژن پر فشار و آهن زدایی هم به عنوان راهکارهای جایگزین برای درمان اوتیسم مطرح هستند. استفاده از ملاتونین می تواند به رفع مشکلات خواب در این افراد کمک کند.

کاردرمانی برای درمان اوتیسم

کاردرمانگر ابتدا ارزیابی های لازم را انجام می دهد و سپس اهداف و استراتژی های درمان را تعیین می کند. به کمک این موارد می توان مهارت های اساسی فرد را بهبود بخشید. کاردرمانگر در تلاش است تا به فرد کمک کند، در انجام امور روزمره خود مستقل شود.

اهداف مهم کاردرمانی

برنامه ریزی روند درمان به این صورت است که علاوه بر اهداف اصلی، هدف های کوتاه و میان مدت هم در نظر گرفته می شوند. در این بخش به برخی از مهم ترین اهداف کاردرمانی برای بهبود افراد مبتلا به اوتیسم اشاره می کنیم.

کمک به حل مشکلات پردازش حسی

معمولا انسان ها برای درک محیط و تعامل با اطرافیان از حواس خود استفاده می کنند. به کمک این هفت حس می توانند ارتباط بهتری با افراد و محیط پیرامون خود برقرار نمایند. کودکان اوتیسم نمی توانند یک یا چند مورد از حواس خود را پردازش کنند. در نتیجه با مشکلاتی مواجه می شوند. کاردرمانی اتیسم تلاش می کند تا با استفاده از رویکردهای خاص خود، قدرت پردازش حسی فرد را تعدیل نماید.

بهبود ارتباط و تعامل فرد

تعامل و ارتباط با دیگران بخش مهمی از زندگی فرد را تشکیل می دهد. اگر فرد نتواند یک ارتباط موثر با اطرافیان خود برقرار کند، کل زندگی او تحت تاثیر قرار می گیرد. متخصصین گفتاردرمانی و کاردرمانی می توانند در این زمینه به فرد کمک کنند.

توانبخشی شناختی

یکی دیگر از اهداف کاردرمانی اتیسم، کمک به بهبود جنبه های شناختی فرد است. کاردرمانی تلاش می کند تا از طریق تقویت قدرت توجه، تمرکز، درک احساسات، قضاوت، محاسبات، حل مسئله و برنامه ریزی بتواند اختلالات شناختی این افراد را کاهش دهد.

کمک به بهبود مهارت های حرکتی ظریف

اوتیسم باعث اختلال در مهارت های ظریف کودک می شود. در این شرایط ممکن است کودک توانایی قیچی کردن یا بستن دکمه لباس را نداشته باشد. گاهی اوقات کودکان مبتلا به اوتیسم نمی توانند اشیا را در دست خود بگیرند یا اینکه چیزی بنویسند. در نتیجه فرایند یادگیری آنها هم دچار مشکل می شود.

کمک به بهبود مهارت های حرکتی درشت

یکی از مهارت های حرکتی درشت کودک، راه رفتن او است. این مهارت ممکن است در کودکان مبتلا به ASD دچار اختلال شود. شاید کودکانی را دیده باشید که روی پنجه راه می روند و در هنگام راه رفتن تعادل و هماهنگی ندارند. راه رفتن روی پنجه باعث کوتاهی عضلات و نداشتن تعادل منجر به افتادن کودک و برخورد او با وسایل دیگر می شود. کاردرمانی موجب بهبود مهارت های حرکتی کودک می شود و به این ترتیب، امنیت او را افزایش می دهد.

سخن پایانی درباره ی چیستی، علل، علائم و روش های درمان اوتیسم

طیف اوتیسم یکی از اختلالات پیچیده ای است که زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار داده است. این اختلال نورولوژیک را می توان در 2 سال ابتدای زندگی فرد شناسایی کرد. اطلاعات دقیقی درباره ی علت اوتیسم وجود ندارد. اما محققان به این نتیجه رسیده اند که علل زیست محیطی و ترکیب آنها با عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اوتیسم دارند. علائم اختلال ASD در ظاهر و رفتار فرد قابل مشاهده است. با توجه به اینکه طیف اوتیسم با علائم متنوعی بروز می کند، نمی توان از یک روش ثابت برای درمان آن استفاده کرد. اگر چه به نظر می رسد این اختلال، مادام العمر باشد اما استفاده به موقع از روش ها و تکنیک های درمانی می تواند سطح کیفی و توانایی های فرد را بهبود بخشند.