گفتار درمانی چیست؟ برخی افراد تصور می‌کنند گفتار درمانی یک روش درمانی برای افرادی است که دچار لکنت زبان هستند. در حالی که دامنه گفتار درمانی بسیار گسترده تر از این می‌باشد. یعنی درمان لکنت زبان تنها یکی از حیطه های فعالیت گفتار درمانی است.
همان طور که از نام گفتار درمانی مشخص است با استفاده از آن می‌توان گفتار را درمان کرد. در واقع، گفتاردرمانی رشته ای است که به بررسی و درمان مشکلات زبان و گفتار می‌پردازد. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و پیدا کردن پاسخ سوال گفتار درمانی چیست؟ ادامه مقاله را مطالعه کنید.
گفتاردرمانی چیست؟
گفتار درمانی که با نام پاتولوژی زبان و گفتار هم شناخته می‌شود، یکی از شاخه های توانبخشی است. این رشته به بررسی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری افراد می‌پردازد. در گفتار درمانی، انواع مختلف اختلالات گفتار و زبان مورد آسیب‌شناسی قرار می‌گیرند. آسیب‌شناس زبان و گفتار یا همان گفتاردرمانگر با استفاده از تکنیک‌ها و اقدامات مثبتی که انجام می‌دهد، موجب بهبود وضعیت گفتار و زبان فرد می‌شود.
افراد در هر سنی می‌توانند از خدمات موثر گفتاردرمانی بهره‌مند شوند. افرادی که دچار اختلالات بلع، دشواری گفتار و اختلالات ادراک هستند می‌توانند برای بهبود وضعیت خود از گفتار درمانی استفاده کنند. در حال حاضر مراکز و کلینیک‌های زیادی در سراسر کشور وجود دارند که خدمات گفتار درمانی را به بیماران ارائه می‌دهند. با این کار، سطح کیفی زندگی بیماران را ارتقا می‌دهند.
مشکلات و اختلالات مربوط به زبان و گفتار به صورت مادرزادی یا در اثر عارضه های ناگهانی ایجاد می‌شوند. کلینیک تخصصی گفتاردرمانی با بهره‌گیری از علم روز دنیا، متخصصین با تجربه و تجهیزات پیشرفته می‌تواند اختلال گفتاری را شناسایی کند و اقدامات لازم برای درمان آن را انجام دهد.
پیشنهاد می کنیم مقاله گفتار درمانی چگونه انجام می شود؟ را مطالعه کنید.
گفتار درمانگر کیست؟
گفتار درمانگر (آسیب شناس گفتار و زبان)، متخصصی است که اختلالات و مشکلات مربوط به گفتار و زبان را مورد بررسی قرار می‌دهد. بعد از تشخیص عارضه، اقدام به درمان آن می‌کند. همان طور که می‌دانید گفتار نقش مهمی در ارتباطات دارد. افراد از طریق گفتار و صحبت کردن، خواندن و نوشتن، زبان بدن، حالات چهره و حتی با تماس چشمی می‌توانند ارتباط برقرار کنند. به همین علت گفتاردرمانگر به عنوان یک ارتباط درمانگر شناخته می‌شود.
کسانی که در بلع و غذا خوردن مشکل دارند می‌توانند به آسیب شناس زبان و گفتار مراجعه کنند؛ چرا که او با آناتومی و فیزیولوژی زبان، دهان، حلق، حنجره و… کاملا آشنا است و می‌تواند به این افراد کمک کند. گفتاردرمانگر ابتدا مشکل فرد را بررسی می‌کند. هدف او درمان مراجعه‌کننده است.
برای رسیدن به این هدف با متخصصین رشته های مختلف ارتباط برقرار می‌کند. از جمله آنها می‌توان به متخصصین مغز و اعصاب، گوش و حلق و بینی، شنوایی شناسی، روانشناسی، متخصص اطفال، فیزیوتراپیست و کاردرمانگر جسمی و ذهنی اشاره کرد.
ممکن است برای دستیابی به نتایج مطلوب درمانی از معلم کودک یا پرستار بیمار بخواهد که در جریان روند درمان با او همکاری کنند. گاهی اوقات لازم است تغییراتی در محیط زندگی فرد ایجاد شود. اصلاح و تغییر محیط تاثیر بسزایی در بهبود شرایط زندگی فرد و نتیجه درمان دارند.
گفتار درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
تمام افرادی که قادر به برقراری ارتباط با دیگران (به خصوص ارتباط گفتاری) نیستند، می‌توانند از گفتاردرمانی استفاده کنند. افراد در هر سنی ممکن است دچار این مشکلات شوند. بنابراین فرقی نمی‌کند در چه سنی دچار مشکلات ارتباطی شده اید. در هر صورت، بهترین اقدام برای رفع مشکل شما، مراجعه به مراکز گفتار درمانی است.
باید دقت داشت که اگر کودکان کمتر از 6 سال مشکل ارتباطی داشته باشند، گفتاردرمانگر با توجه به سن کودک، قدرت برقراری ارتباط او را مورد بررسی قرار می‌دهد.
افرادی که به گفتاردرمانی نیاز دارند
– کسانی که دچار لکنت زبان هستند.
– افرادی که مشکلات تلفظی دارند.
– افراد مبتلا به اوتیسم
– بیمارانی که توان ذهنی پایینی دارند.
– افرادی که از اختلالات شنوایی رنج می‌برند.
– کسانی که شکاف کام و لب دارند.
– بیماران مبتلا به سرطان‌های زبان، گردن و حنجره
– کودکانی که دچار تاخیر در گفتار هستند و دیر حرف می‌زنند.
– افرادی که گفتار، زبان و بلع آنها در اثر صدمات مغزی (مانند تومور و سکته مغزی و…) دچار مشکل شده اند.
– کسانی که از هر نوع اختلال صوتی مانند صدای گرفته و خش دار رنج می‌برند.
– بیماران مبتلا به MS، ALS و پارکینسون
– کسانی که با مشکلات خواندن، نوشتن و ریاضیات مواجه هستند.
– افراد دچار اختلالات گفتاری حاصل از مشکلات تنفسی
– کودکان مبتلا به بیش فعالی، سندروم‌های داون، ویلیامز و…
– نوزادانی که دچار بیماری‌های خاص، مشکل در مکیدن و بلع شیر هستند.
– نوزادان نارس
– افرادی که دیزآرتری و آپراکسی دارند.
دیزآرتری شامل مجموعه ای از اختلالات گفتاری است که باعث ایجاد ضعف عضلانی در فرد می‌شود.
افرادی که دچار اختلالات و مشکلات بالا هستند لازم است برای درمان مشکل خود به کلینیک گفتاردرمانی مراجعه کنند.
مداخله به موقع روند درمان را تسریع می‌کند. درمانگر با توجه به شرایط توانخواه از مداخلات گفتاردرمانی استفاده می‌کند. برای مشاهده نتایج بعضی مداخلات به زمان بیشتری نیاز است. بنابراین مراجعین عزیز باید صبور باشند و روند درمان خود را ادامه دهند. با این کار شاهد پیشرفت درمان خواهند بود.
گفتاردرمانی کودکان
دوره نوزادی و کودکی جزو حساس‌ترین دوران زندگی افراد به شمار می‌روند. اختلالاتی که در این دوره ایجاد می‌شوند، باید فورا مورد درمان قرار بگیرند. در غیر این صورت، مشکلات زیادی برای فرد به وجود می آید و درمان اختلال سخت‌تر خواهد شد.
باید توجه داشت که انعطاف مغزی در کودکان و نوزادان بیشتر از بزرگسالان است. به همین علت اختلالاتی که در این دوره بروز می‌کنند راحت‌تر درمان می‌شوند. معمولا اختلالات زبان و گفتار به مغز انسان مربوط می‌شوند. مشکلات متابولیک، ضربه و آسیب‌های مغزی، سندروم‌های مختلف، عادت‌های اشتباه، روش تربیتی نادرست پدر و مادر زمینه بروز مشکلات گفتاری را فراهم می‌کنند.
یکی از نکات مهمی که در گفتار درمانی کودکان به آن توجه می‌کنند، مشاوره به والدین است. این کار با هدف بهبود روش تربیتی والدین صورت می‌گیرد. تعداد زیادی از پدر و مادرها با وجودی که شاهد مشکلات گفتاری در کودک خود هستند؛ اما آن را نمی‌پذیرند. این افراد همواره در حال توجیه مسائل کودک خود می‌باشند.
دیر حرف زدن کودک یکی از مسائلی است که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند. اما به این مسئله اهمیتی نمی‌دهند. برای مثال اگر فرزند آنها در سن 4 سالگی همچنان حرف نمی‌زند، معتقدند این اتفاق برای خود آنها هم افتاده است. آنها بر این باورند که این مسئله به وراثت مربوط می‌شود و به مرور زمان حل خواهد شد. در حالی که لازم است هر چه سریع‌تر به مراکز گفتاردرمانی مراجعه و درمان کودک خود را آغاز کنند.
هر چقدر سن فرد کمتر باشد، درمان راحت تر خواهد بود. یعنی گفتاردرمانی کودک سه ساله یا گفتاردرمانی کودک چهار ساله در مقایسه با افراد بزرگتر راحت‌تر است.
برخی والدین به مشکل فرزند خود توجهی نمی‌کنند و اقدامات لازم برای درمان او را انجام نمی‌دهند. در این صورت شاهد مشکلات و آسیب‌های روحی و روانی فرزندشان در بزرگسالی خواهند بود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی بهتر است با مراجعه به کلینیک گفتار درمانی، وضعیت سلامت کودک خود را ارزیابی کنید.
پیشنهاد می کنیم مقاله گفتار درمانی برای دیر حرف زدن کودک را مطالعه کنید.
سن مناسب برای گفتاردرمانی در کودکان
ممکن است شما هم به دنبال بهترین سن برای گفتاردرمانی کودکان باشید. معمولا کودک از 12 ماهگی شروع به صحبت می‌کند. البته برخی کودکان از 18 ماهگی حرف می‌زنند. این امر نگران کننده نیست. در هر صورت کودک می‌تواند قبل از یک سالگی، صحبت‌های دیگران را درک کند و هنگامی که به 18 ماهگی رسید، از جملات استفاده کند. با توجه به آنچه گفتیم اگر فرزند شما در 18-12 ماهگی شروع به حرف زدن نکرد، حتما به مرکز گفتاردرمانی مراجعه کنید.
برخی از مراکز گفتاردرمانی در شرق تهران
علائم مشکلات گفتاری در کودکان 5-1 سال
اختلالات و مشکلات گفتاری ممکن است در هر سنی بروز کنند. شما به عنوان والدین باید در صورت مشاهده این علائم، اقدامات درمانی کودک خود را آغاز کنید. اولین قدم، مراجعه به مرکز یا کلینیک گفتار درمانی است.
یک سالگی تا 15 ماهگی
کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری در این سنین، صداهای محدودی تولید می‌کنند. آنها نمی‌توانند با حرکت دادن انگشت، سر و دست منظور خود را به دیگران بفهمانند. یکی دیگر از نشانه های اختلالات گفتاری در این کودکان، ناتوانی در بیان کلمات ساده ای مانند آب، بابا و مامان است.
18 ماهگی تا 2 سالگی
اگر کودک در این سنین دچار اختلالات گفتاری باشد، نمی‌تواند قسمت انتهایی لغات را بیان کند. ترجیح می‌دهد به جای صحبت کردن از اشاره استفاده کند. معمولا دامنه کلمات آنها به دو یا چند کلمه محدود می‌شود.
2 تا 4 سالگی
نشانه‌های اختلالات گفتاری در این کودکان شامل ناتوانی در ساخت جملات ساده، استفاده از کلمات محدود و ناتوانی در به کار بردن کلمات جدید می‌شوند. ضمن اینکه در بیشتر مواقع نمی‌توانند منظور خود را از طریق گفتار برسانند.
4 تا 5 سالگی
کودکان 4 یا 5 ساله ای که دچار مشکلات گفتاری هستند، لکنت زبان دارند. آنها به صورت مداوم صداها و کلمات را تکرار می‌کنند. این کودکان نمی‌توانند از خواسته های معلم یا پدر و مادر خود تبعیت کنند.
متخصص گفتاردرمانی کودکان چه اختلالاتی را درمان می کند؟
متخصص گفتار درمانی کودک چه اختلالاتی را درمان می‌کند؟ متخصص گفتار درمانی کودکان می‌تواند برای حل مشکلاتی مانند شکاف کام، اختلالات زبان بیانی و ادراکی، تغذیه ای، تاخیر در رشد، مشکل در خواندن و نوشتن، اوتیسم، آپراکسی، اختلال در روانی کلام و تولید یا تلفظ کلمات به کودک کمک کند. علاوه براین والدین عزیز می‌توانند برای رفع مشکلاتی مانند دیسلکسیا (خوانش پریشی)، سکوت انتخابی، اختلالات صوت و بلع، پیش آمدگی زبان، ندول یا گره تارهای صوتی به این متخصص مراجعه نمایند.
گفتاردرمانی بزرگسالان
همان طور که گفتیم افراد در هر سنی می‌توانند از خدمات گفتاردرمانی بهره‌مند شوند. گفتاردرمانی بزرگسالان به بررسی مشکلات زبان و گفتار افراد در سنین بزرگسالی می‌پردازد و برای درمان آنها تلاش می‌کند.
بعضی از این مسائل در همان دوره بزرگسالی ظاهر می‌شوند. اما گاهی اوقات مشکلات و اختلالات زبان و گفتار بزرگسالان ریشه در کودکی فرد دارند. یعنی این اختلال در سنین کودکی برای فرد ایجاد شده است و به دلیل عدم درمان، تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده است. یعنی اگر فردی در دوران کودکی دچار مشکلات تلفظ، لکنت زبان و… شده باشد اما اقدامی برای درمان انجام نشود، این مشکل تا بزرگسالی همراه او خواهد بود.
این افراد نمی‌توانند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کنند و در ازدواج، کار و… با مشکل مواجه می‌شوند. به طور کلی افرادی که با مشکلات صدا، بلع، برقراری ارتباط و… مواجه هستند می‌توانند برای رفع آن به کلینیک گفتاردرمانی مراجعه کنند.
چه زمانی به گفتار درمانی مراجعه کنیم؟
درست است که افراد در هر سنی می‌توانند برای رفع مشکلات زبان و گفتار خود از خدمات گفتاردرمانی استفاده کنند. اما یک «زمان طلایی» برای درمان وجود دارد. بنابراین لازم است والدین هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنند. شروع به موقع درمان، روند درمان را سرعت می‌بخشد تا به نتیجه برسد.
مزایای گفتاردرمانی
گفتاردرمانی مزایای زیادی دارد که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم.
1- افزایش اعتماد به نفس
2- بهتر و واضح‌تر صحبت کردن بیمار
3- ارتقا سطح کیفی زندگی فرد
4- درک بهتر و تشخیص صداها و حروف توسط کودک
5- درمان لکنت زبان
6- بهبود زبان و گفتار، قدرت درک و بلع در بیماران ضربه مغزی یا سکته‌کرده
7- کمک به برقراری ارتباط از طریق روش‌های مکمل و جایگزین (برای کسانی که نمی‌توانند صحبت کنند)
8- بهبود توانایی‌های فرد برای انجام امور روزمره بدون کمک گرفتن از دیگران
9- بهبود وضعیت حنجره و تارهای صوتی آسیب دیده
گفتاردرمانی برای اوتیسم
گفتار درمانی در کودکان اوتیسم تاثیر بسزایی در یادگیری برقراری ارتباط و تعامل با دیگران دارد. اوتیسم یک اختلال شدید در رشد مغز است که تاثیر منفی روی عملکرد طبیعی مغز می‌گذارد. افراد مبتلا به اوتیسم نمی‌توانند به صورت کلامی و غیرکلامی با دیگران ارتباط برقرار کنند.
کودکان اوتیستیک ممکن است گوشه گیر و دچار اختلال در یادگیری باشند. این بیماری را می‌توان در سنین کودکی تشخیص داد. یکی از بهترین روش‌هایی که برای درمان اوتیسم به کار می‌رود، گفتاردرمانی است.
گفتاردرمانی برای لکنت زبان
گفتار درمانی برای لکنت زبان با استفاده از تکنیک‌های خاصی صورت می‌گیرد. این تکنیک‌ها شامل روش‌های آرام‌سازی، تکنیک تنفس، یادگیری آرام‌تر حرف زدن، بررسی مشکلات اضطرابی و… می‌شوند. درمانگر، نحوه کاهش سرعت گفتار را به بیمار یاد می‌دهد تا متوجه لکنت زبان خود شود.
زمان موردنیاز برای گفتاردرمانی
اینکه چه مدت به گفتاردرمانی نیاز دارید؟ یا گفتاردرمانی چه مدت طول می کشد؟ به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور کلی عواملی مانند سن بیمار، نوع و شدت اختلال گفتاری، سوابق پزشکی، فاصله بین جلسات درمان و بهبودی بیماری پزشکی زمینه ای می‌توانند طول دوره درمان را تحت تاثیر قرار دهند.
بعضی از اختلالات گفتاری که در دوره کودکی بروز می‌کنند، با گذشت زمان و افزایش سن بهبود می‌یابند. اما برخی تا سنین بزرگسالی همراه فرد خواهند بود. در چنین شرایطی، طول دوره درمان افزایش پیدا می‌کند.
سخن پایانی درباره اینکه گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی یکی از رشته های توانبخشی است که اختلالات ارتباطی، درکی، صوت و مشکلات بلع را بررسی می‌کند. بعد از شناسایی آنها، اقدامات لازم برای درمان را انجام می‌دهد. در حال حاضر برای درمان اختلالات و مشکلات مختلفی مانند لکنت زبان، مشکلات تنفسی، اختلالات صوت و بلع، اوتیسم، آپراکسی، تاخیر در رشد و… از گفتاردرمانی استفاده می‌کنند.