دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک ، چرا برخی کودکان دیر حرف می‌زنند؟ آیا راهکاری برای دیر حرف زدن کودک وجود دارد؟ تاخیر در تکلم یا دیر حرف زدن کودک یک نوع اختلال ارتباطی است که در برخی کودکان دیده می‌شود.
معمولا این حالت را در کودکانی می‌توان دید که از نظر جسمی مشکلی ندارند؛ اما با این حال قادر به بیان یک عبارت کامل نیستند. کودکانی که دچار تاخیر در تکلم هستند، برای انتقال منظور خود فقط از چند کلمه استفاده می‌کنند. در واقع می‌توان گفت سرعت رشد و تکامل توانایی‌های زبانی در این کودکان کمتر از سایر کودکان است.
اگر کودک شما هم با وجود تکامل جسمی کامل همچنان توانایی حرف زدن را به صورت واضح ندارد، اصلاً نگران نباشید زیرا امروزه با پیشرفت در علم گفتاردرمانی، دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک پیدا شده است.
دلایل دیر حرف زدن کودک
دلایل دیر حرف زدن کودک می‌توانند ابتلا به اوتیسم، اختلالات شنوایی، ناتوانی‌های ذهنی، اختلالات دهانی و مشکلات روانشناختی باشند. این موارد ممکن است باعث ایجاد مشکلات روحی و روانی برای کودک شما شود. در نتیجه هر چه زودتر برای برطرف کردن این مشکل اقدام نمایید.
1- اوتیسم
اختلال اوتیسم (ASD) شامل مجموعه ای از اختلالات رشدی عصبی می‌شود. فرد مبتلا به این اختلال، در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل است. معمولا این افراد با الگوهای رفتاری محدود و تکراری خود شناخته می‌شوند. ابتلا به اوتیسم تاثیر منفی روی روابط افراد می‌گذارد. به همین علت می‌تواند یکی از دلایل تاخیر در گفتار کودک باشد. البته نمی‌توان گفت تمام کودکان اوتیسمی دچار تاخیر در گفتار هستند.
2- اختلالات شنوایی
معمولا اختلالات شنوایی باعث مشکلاتی در حرف زدن کودکان می‌شوند. کودک باید صداها را بشنود تا یاد بگیرد با اطرافیان خود ارتباط برقرار کند. کودکانی که از مشکلات شنوایی رنج می‌برند به سختی می‌توانند یاد بگیرند که چطور با دیگران ارتباط برقرار کنند.
آنها در صحبت کردن، درک، تقلید و استفاده از زبان مشکل دارند. یکی از مشکلاتی که روی شنوایی کودک موثر است، عفونت گوش می‌باشد. با این حال اگر یک گوش کودک از شنوایی طبیعی برخوردار باشد، روند توسعه زبان و گفتار به طور طبیعی ادامه پیدا می‌کند.
3- ناتوانی‌های ذهنی
یکی دیگر از دلایل دیر حرف زدن کودک یا تاخیر در تکلم، ناتوانی ذهنی است. کودکانی که دچار انواع مختلف ناتوانی‌های ذهنی هستند، ممکن است دچار تاخیر در گفتار شوند. برای مثال ناتوانی‌های یادگیری در کودکان می‌تواند منجر به دیر حرف زدن کودک شوند.
اختلالات نارساخوانی (دیسلکسیا)، دیسپراکسی، دیس حساب و دیس گرافی جزو ناتوانی‌های یادگیری به شمار می‌روند. این اختلالات باعث می‌شوند کودک در خواندن، نوشتن، درک عمومی، گوش دادن، صحبت کردن و درک مفاهیم ریاضی با مشکل مواجه شود.
4- مشکلات روانشناختی
مشکلات روانشناختی و مسائل روانی- اجتماعی هم می‌توانند دلیل تاخیر در گفتار کودک باشند. برای مثال، عدم توجه والدین به کودک باعث بروز مشکلاتی در فرایند تکامل زبان کودک می‌شود.
5- مشکلات دهان و حرکتی
مسائلی مانند اختلال در زبان، سقف دهان، کوتاهی و حرکت محدود چین زیر زبان (فرنولوم) اثر منفی روی هماهنگی لب ها، زبان و فک کودک می‌گذارند. این امر باعث می‌شود کودک به سختی بتواند صداهای گفتاری را ایجاد کند.
علائم دیر حرف زدن کودک چیست ؟
در وهله اول دقت داشته باشید اختلال گفتاری با علائم اختلال تاخیر در گفتار کودکان متفاوت است. در ادامه به تفاوت این دو مورد خواهیم پرداخت. کودکانی که در صبحت کردن دچار مشکل هستند اختلال در تکلم دارند. این در حالی است که کودکان مبتلا به اختلال گفتاری در تلفظ صداها هنگام بیان کلمات دچار مشکل می‌شوند.
سیر تکامل گفتار در کودکان متفاوت است. در نتیجه به هیچ وجه کودک خود را با سایر هم سن و سال های او مقایسه نکنید. در این مواقع به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید. در زیر به علائم دیر حرف زدن کودک و در ادامه روش های درمان آن اشاره خواهیم کرد.
• کودک شما با اینکه نیاز به کمک دارد از صداها ، حرکات یا کلمات استفاده نمی‌کند
• کودک شما دو ساله شده است اما هنوز توانایی بیان 50 کلمه مختلف را ندارد. توانایی ترکیب دو یا چند کلمه برای او سخت است. عدم درک سوال‌های ساده‌ای همچون «آب بخور»، «مامان کجاست؟» و … را ندارد.
• در حدود سه سالگی کودک شما قدرت ترکیب کلمات و عباراتی همچون «مامان من گشنه هستم» ، «به من کمک کنید» و … را ندارد. در بسیاری از موارد کودکان درک عبارات طولانی‌تری همچون «لباس‌هایت را بردارد و داخل کمد بگذار» را نیز ندارد.
• کودک شما به سن پیش دبستانی یا همان سن چهار الی پنج سالگی رسیده است اما هنوز در حرف زدن مشکل دارد. بررسی کنید اگر این موضوع به دلیل اختلالات طیف اوتیسم یا کم شنوایی نیست ، باید به اختلال تکاملی شک کنید.
موارد بالا مهم‌ترین علائم دیر حرف زدن کودک محسوب می‌شوند.
راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک
امروزه برای درمان تاخیر در گفتار کودک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. البته باید ابتدا علت بروز مشکل را شناسایی و سپس برای درمان اقدام کرد. در مواردی که دیر حرف زدن کودک ناشی از مشکلات شنوایی باشد لازم است از یک متخصص شنوایی سنجی کمک گرفته شود. اما در مواردی که علت به مشکلات زبان و گفتار مربوط می‌شود، باید به مرکز گفتاردرمانی مراجعه کرد. گفتار درمانی برای دیر حرف زدن کودک در مرکز توانبخشی امید شرق تحت نظر متخصصین این حوزه انجام می‌شود.
تشخیص و درمان به موقع مشکل تاثیر بسزایی در توسعه زبان و گفتار کودک دارند. ممکن است بپرسید « حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟ » یا اینکه « چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودک باشیم؟ » شما به عنوان والدین می‌توانید از طریق مقایسه گفتار و زبان کودکتان با همسالانش به این موضوع پی ببرید که آیا کودک شما دچار تاخیر در گفتار است یا خیر.
علاوه براین توجه داشته باشید که معمولا کودکان در 12 ماهگی، اولین کلمه فارسی را بیان می‌کنند. دامنه واژگان آنها به مرو زمان گسترش پیدا می‌کند و در 18 ماهگی به 50 کلمه می‌رسد. کودکانی که به سن 2 سال می‌رسند می‌توانند جملات و عبارت‌های دو کلمه ای را بیان کنند. بنابراین اگر کودک 2 ساله شما چنین توانایی را ندارد، لازم است از یک گفتاردرمانگر کمک بگیرید.
برای مطالعه بیشتر مقاله سن مناسب برای گفتار درمانی در کودکان را مطالعه کنید.
گفتار درمانی برای دیر حرف زدن کودک
بهترین روش برای درمان دیر حرف زدن کودک یا تاخیر در تکلم، گفتار درمانی است. گاهی اوقات گفتار درمانی به تنهایی می‌تواند مشکل را رفع کند؛ در حالی که برخی مواقع لازم است از گفتار درمانی به عنوان قسمتی از برنامه درمانی کمک گرفته شود.
گفتاردرمانگر یا آسیب شناس گفتار و زبان مجوز فعالیت در زمینه تشخیص و درمان انواع اختلالات و مشکلات گفتاری کودکان و بزرگسالان دارد. او بعد از معاینه بیمار و تشخیص مشکل گفتاری، یک برنامه درمانی طولانی مدت را طراحی می‌کند. با این کار، مشکل فرد به مرور زمان رفع می‌شود.
گفتار درمانی برای دیر حرف زدن کودک موثر است. گفتاردرمانگر توانایی فهم و درک کودک را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. سپس به بررسی وضوح کلام، وضعیت دهان و عملکرد قسمت‌های مختلف دهان کودک می‌پردازد. گفتار درمانی ممکن است برای تقویت مهارت‌های زبانی کودک از برنامه‌های گروهی، تابلوهای تصویری، کتاب‌ها و… استفاده کند.
یکی از بهترین روش‌هایی که گفتاردرمانگر برای کمک به کودکانی که دچار مشکلات گفتاری یا تاخیر در گفتار هستند به کار می‌برد، بازی درمانی است. او تلاش می‌کند با استفاده از جدیدترین تکنیک های بازی درمانی بتواند کدهای گفتاری را به کودک بیاموزد. همچنین استراتژی‌هایی را به والدین آموزش می‌دهد تا راحت‌تر بتوانند در منزل با کودک خود ارتباط برقرار کنند.
تمرینات گفتاردرمانی در منزل برای دیر حرف زدن کودک
گفتاردرمانگر یا متخصص زبان و گفتار از والدین کودک می‌خواهد با انجام برخی تمرینات گفتار درمانی در منزل ، سرعت درمان را بهبود بخشند.
1- با کودکتان زیاد و در سطح او صحبت کنید. کلمات را به صورت تک تک بگویید تا او با شنیدن کلمه، آن را یاد بگیرد.
2- برای فهم و درک بیشتر کلمه، آن را به صورت واضح و کشیده بیان کنید.
3- از کودکتان زیاد سوال نپرسید. توجه کنید که سوال پرسیدن زیاد اعتماد به نفس کودک را کاهش می‌دهد.
4- در مقابل صحبت کردن کودک خود واکنش نشان دهید. می‌توانید او را تشویق کنید یا از طریق صداسازی و تقلید به حرف زدن کودک خود کمک کنید.
5- همراه با کودک خود کتاب بخوانید. بهتر است برای درک بهتر کودک از داستان، کتاب‌های مصور را انتخاب کنید.
6- در هر محیطی که حضور دارید با کودک خود صحبت کنید. بهتر است در مورد کارهایی که انجام می‌دهید با او حرف بزنید. هنگام غذا خوردن، پوشیدن لباس، بازی کردن و… با کودکتان صحبت کنید.
تبعات عدم درمان دیر حرف زدن کودک
متاسفانه برخی از والدین با وجود مشاهده تاخیر در گفتار کودکانشان در مشورت با متخصصین تردید می‌کنند. بسیاری از آنها در خصوص علت دیر حرف زدن کودک می‌گویند «این مسئله ارثی است و کودک بزرگتر می‌شود و مشکلش برطرف می‌شود» یا «پدرش هم تا سن پنج سالگی هم حرف نمی‌زند»
هرچند امکان دارد سن حرف زدن کودکان با همدیگر متفاوت باشد اما این تفاوت در بازه زمانی زیاد نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود به هنگام مواجه با این موارد به دنبال دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک باشید.
سخن پایانی برای دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک
دیر حرف زدن کودک یکی از دغدغه‌های والدین است. ما در این مقاله درباره دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک صحبت کردیم. گفتیم که دیر حرف زدن کودک می‌تواند به دلایل ابتلا به اوتیسم، اختلالات شنوایی، ناتوانی‌های ذهنی، مشکلات روانشناختی و اختلالات دهان باشد. این موارد از شایع‌ترین دلایل دیر حرف زدن کودک هستند و ممکن است این مشکل به دلایل دیگری هم ایجاد شود. توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده تاخیر کلامی و زبانی در کودک خود فورا برای درمان به یک آسیب شناس گفتار و زبان مراجعه کنید. با این کار می‌توانید متوجه دلایل و راهکارهای درمانی دیر حرف زدن کودک شوید.